Op de Camino de Santiago is het altijd vandaag

Een paar jaar maakte ik deel uit van de redactie van de Jacobsstaf, het lijfblad van caminogangers, uitgegeven door het Nederlands Genootschap van Sint Jacob. Toen het boek Altijd vandaag ter recensie werd aangeboden, wilde ik die per se doen. Dat had zo zijn reden.

Eind mei 2019. Ik herinner het me nog goed. Mijn wandelmaatje Coen en ik rustten wat uit aan een picknicktafel langs het Canal de Berry, niet ver voorbij Nevers. Aan de overkant naderden twee mannen met rugzakken op. “Doen jullie de camino?” riepen we in het Engels. “Waarom zou ik hier anders in godsnaam lopen? Voor de lol?”, antwoordde de oudste van de twee. De toon was gezet. Frits en Jasper schoven bij ons aan. De eerste uit Breda, de tweede uit Groningen, zo bleek. Frits had het moeilijk, enorme pijn aan zijn voet. Al tijdens het eerst gesprek had hij het over Wim, ook een Nederlander, die hij vlak voor ons had ontmoet en die bezig was met een boek over de camino. ‘Altijd vandaag’ zou het heten. ‘Dan schrijf ik ‘Soms gisteren’’’, had Frits gegrapt. Zoiets. We liepen nog lang regelmatig met Frits op. Het werd wel morgen, zelfs twee jaar verder. Toen lag opeens Altijd vandaag bij de redactie van de Jacobsstaf op tafel. Frits vond ik in het verhaal niet terug. Jammer. De camino die Wim Diepeveen beschreef, liep hij in 2017.

Bruggen en hoogtes

Als Wim op 10 maart 2017 aan de Camino de Santiago begint, heeft hij er eigenlijk geen idee bij. Van planning is geen sprake. De dokter had hem simpelweg aangeraden te gaan wandelen. Na een ernstig skiongeluk eind 2015 was hij te snel weer aan het werk gegaan. Nu zit hij met zo’n zware burnout dat hij 2018 niet haalt als hij niet per direct goed voor zichzelf gaat zorgen. Na verorbering van zijn verjaarstaart loopt hij de deur van zijn huis in Nijverdal uit. Eerst wandelt hij alleen korte stukjes en overnacht daarna steeds thuis. Fysiek en mentaal is hij er erg slecht aan toe. Van bruggen en hoogtes wordt hij intens angstig en duizelig. Ze herinneren hem aan zijn ongeluk. Eenmaal in Duitsland besluit hij toch serieus voor de camino te gaan. Zijn lijf geniet van de beweging, zijn ogen en geest zijn hongerig.

Pleaser

Zodra Wim de huisdeur achter zich dichttrekt, wil je met hem mee. Natuurlijk weet je al dat hij Santiago gaat halen, maar hoe hij dat voor elkaar krijgt, is intrigerend. Terwijl andere caminogangers jaren bezig zijn om de Moeder aller Pelgrimstochten voor te bereiden, vertrekt Wim gewoon. Zijn conditie is belabberd en het materieel bij elkaar gescharreld. Rugzak van de ene zoon, tent van de andere. Wat hij precies beoogt, weet hij niet. Gaandeweg beseft hij dat een pelgrim ook niets wil, maar accepteert wat hij ontvangt. Omdat hij niets hoeft, is hij vrij. Hij staat op, ontbijt, loopt, rust, loopt, stopt ergens voor de nacht en de volgende dag herhaalt zich alles weer. Lekker overzichtelijk. Hij kan leven zonder last van gisteren en morgen. Het is altijd vandaag. Wat een verschil met zijn leven tot nu toe! Wim was altijd druk met zijn ambities en zei als pleaser altijd ja. Nu doet hij niks dat hij niet wil.

Verschijning

Maar Wim worstelt flink op de camino en dan gaat het niet alleen om blaren, klimmen en dalen, hitte en stortbuien. Zijn aanvallen van duizeligheid blijven hem parten spelen, vooral op de eerst helft van het traject en bij veel lawaai of drukte, van verkeer en mensen. De ontmoetingen met andere pelgrims, de uitwisseling van ervaringen in het leven en op de camino, zijn evenwel waardevol. Op de camino kun je binnen vijf minuten intense vriendschappen sluiten, waar je in het gewone leven vijf jaar over doet. De gastvrijheid, openheid en hulp van wildvreemden beroeren Wim. Ondanks momenten van eenzaamheid en het gemis van thuis, is hij nooit echt alleen. Dat besef is belangrijk. Moeder Maria is daarbij een rode draad, al draagt ze altijd blauw. Op meerdere momenten lijkt ze hem geruststellend toe te spreken: “Ik ben bij je.” In een kapelletje met haar beeltenis in Oldenzaal, of via de Mariagezangen van Franse schoolmeisjes voorbij Roncevalles. Eén keer denkt Wim zelfs een verschijning te zien, een pelgrim die hem lijkt te kennen, maar zij verdwijnt weer in het niets. Was het een engel? Wim is weliswaar een diepe en idealistische denker, maar komt niet over als religieus. Wat is er met hem aan de hand?

Kopje koffie

Eigenlijk weet Wim aan het einde van zijn tocht ook niet helemaal wat er met hem gebeurd is. Hoe en wanneer hij precies veranderd is. Hij is sterker, gezonder, blijer. Het lopen ervaart hij als meditatie. Voor de lezer is het achterwege blijven van verklaringen misschien jammer, maar de nieuwsgierigheid triggert wel om door te lezen. Om elke ochtend weer op te staan en mee te lopen. Waar ik anders afhaak bij de beschrijving van het zoveelste kopje koffie bij een donativo-stalletje of van medepelgrims die geïrriteerd raken van snurkers op slaapzalen, doe ik dat nu niet. Da’s knap van Wim. Hij schrijft goed. Hij blijft boeien. Je gaat jezelf bovendien vragen stellen over je eigen camino. Er zijn geen vaste regels. Eenmaal in Santiago loopt Wim nog door tot Finisterre, het einde van de wereld. Het is daar dat hij ruimte ervaart. Niet alleen de zee, maar alles ligt open. Het leven kan anders. Licht en rustig. Hoe zou het hem na thuiskomst zijn vergaan? Heeft hij het gevoel van autonomie en vrijheid kunnen vasthouden? En vooral: leeft hij nog altijd bij de dag? Een beetje vervelend, we hebben geen idee. Eén ding is zeker. In 2019 is Wim weer op de camino gesignaleerd. Niet ver van het Canal de Berry. Dat heeft Frits mij immers verteld?

Wim Diepeveen, Altijd vandaag. Lopen naar het einde van de wereld, Uitgeverij Palmslag, Groningen 2021, ISBN  9789493059931, 360 pp., inclusief appendix met praktische informatie.

Deze blog is een bewerking van een artikel dat in maart 2022 in de Jacobsstaf, het lijfblad van caminogangers van het Nederlandse Genootschap van Sint Jacob (NGSJ), verscheen.
________________________________________________________________________________________________________________
Deze blog bevat affiliate links.