Offerfeest met boeman in geitenvellen

Hoewel het meer dan duizend jaar geleden is dat de Arabieren Marokko veroverden, heeft de oorspronkelijke Berberbevolking nog veel van zijn eigen tradities weten te behouden. Een ervan is Bilmawn. Deze boeman in geitenvellen verdrijft volgens zeggen het kwaad. De Berbers gaven hem een belangrijke rol tijdens het islamitische Offerfeest. Bilmawn staat de laatste jaren evenwel ter discussie. Karim Aït Yous, die in zijn dorp in de Hoge Atlas meerdere keren Bilmawn speelde, vertelt er alles over.

 “In het Berber noemen we Bilmawn ook wel hrrma. Het is een traditie die je vrijwel alleen in Marokkaanse Berberdorpen tegenkomt. Eén of twee jongens hullen zich in een pak van verse geitenvellen en gaan als boeman achter de dorpelingen aan. Kinderen maar ook volwassenen. Ze bekogelen ze met roet en proberen ze ook echt te vangen. Een jongen in vrouwenkleding met een roetgezicht of masker is zijn hulpje. Die heet barokh. Een beetje de Zwarte Piet van de Berbers. Als Bilmawn iemand te pakken krijgt, moet die hem iets geven. Een fles Coca of Fanta bijvoorbeeld of iets te eten. Maar in sommige dorpen worden klappen uitgedeeld. Het gaat er verschillend aan toe. Jongens met tamboerijnen (bnader) zingen op straat spotliederen over Bilmawn. Om hem kwaad te maken, zogezegd. Zodat hij opnieuw achter iedereen aan gaat.”

Geitenvellen

“Op mijn zeventiende speelde ik voor het eerst Bilmawn. Dat beviel goed en daarna heb ik dat tijdens nog twee andere Offerfeesten gedaan. Je moet zelf weten of je Bilmawn wilt worden, al zeggen mensen wel dat het ongeluk brengt als geen enkele man in de familie Bilmawn is geweest.  Dat is natuurlijk kletspraat. Het is allemaal puur voor de lol.”
“Samen met een groep jongens ga je na de slachting tijdens het Offerfeest van deur tot deur om geitenvellen op te halen. De dorpelingen geven die gratis af. Als ze geen geit hebben geslacht geven ze wat geld. Dat besteden we aan een goed doel. Aan het opknappen van de dorpsmoskee bijvoorbeeld. Of voor iets anders dat nodig is in het dorp zoals het onderhoud van het irrigatiesysteem. De schone vellen naaien we aan elkaar. We weten hoe dat moet, we hebben het van jongs af aan zien gebeuren. In onze streek gaan de Bilmawns vanaf een uur of vier ’s middags op pad, totdat het donker wordt. Vanaf de namiddag hoor je dan constant het geluid van gelach en gegil via de bergwanden weerkaatsen.”  

Kaal feest

“In de dorpen is  veel discussie gaande over Bilmawn. Deze traditie is een gruwel in de ogen van orthodoxe moslims, omdat het pre-islamitisch is. Haram (zondig) zeggen ze. Meisjes en vrouwen zijn ook meer op straat als Bilmawn rondtrekt. Dat maakt het extra leuk voor jongeren, zo kunnen ze onderling contact maken, maar daar zijn die strenge sunniyin eveneens sterk tegen gekant. De meeste dorpelingen zijn het daar  tegenwoordig wel mee eens. Ze willen geen Bilmawn meer of houden hem slechts een paar dagen aan. Vroeger kon Bilmawn wel tien dagen rondtrekken. Dat gebeurt sowieso nergens meer.”

“Zelf vind ik een Offerfeest zonder Bilmawn eigenlijk geen feest. Het is niet meer zo gezellig. Ik woon nu in Marrakech, maar waarom zou ik voor een kaal feest naar de bergen gaan? Die oude traditie hoort bij de Berbercultuur en moet bewaard blijven. Zoals in Agadir waar nog elk jaar vele Bilmawns in een optocht met muziek door de straten trekken. Ze komen zelfs op de Marokkaanse tv. Het carnaval van Boujloud noemen ze het. Daar kan het blijkbaar nog wel.”

Deze blog verscheen in 2017 als interview in Te Gast In Marokko.

Reistip:
Ga met Mariëtte van Beek, iniatiefneemster van Mirakelz Reizen op pelgrimsreis naar Marokko. Info: Pelgrimsreis Marokko: wandelen in Marrakech en het Atlasgebergte