In Cao Dai komen alle religies samen

Cao Dai is een relatief nieuwe religie. Ik had er nog nooit van gehoord tot ik de door Morgan Freeman gepresenteerde documentaireserie The Story of God zag. Hij bracht een bezoek aan de hoofdtempel van Cao Dai in Tay Ninh, Vietnam, zo’n 100 kilometer ten noordwesten van Ho Chi Minh (Saigon). Eenmaal in Vietnam, wilde ik er per se heen. Want als er iets typisch Vietnamees is, is het Cao Dai.

Het caodaïsme, zoals het ook wel heet, is nog piep, want het kwam pas in 1926 tot stand. Cao Dai is van meet af aan een opvallende syncretische en monotheïstische religie. Opvallend omdat het elementen van alle wereldreligies verenigt al zijn die van het boeddhisme, confucianisme, taoïsme, Vietnamees spiritualisme en het christendom het meest dominant. Daar blijft het niet bij. Tot Cao Dai’s opmerkelijke pantheon aan heiligen en profeten behoren onder meer Victor Hugo, Jeanne d’Arc en de islamitische Profeet Mohamed. Het hoogste doel van volgelingen van het caodaïsme is te ontsnappen uit de cirkel van reïncarnatie.

Openbaring

Een beetje inlezen wilde ik me wel, voor ik vertrok naar Tay Ninh. Want hoe ontstaat zo’n religieuze en spirituele smeltkroes? Waarom beschouwen 7 miljoen volgelingen Tay Ninh als hun heilige land? Het was daar, in het Zuid-Vietnamese stadje, zo lees ik, dat het allemaal begon. Toen kreeg een zekere Ngo Van Chieu tijdens een spirituele seance een openbaring. Het wezen Cao Dai sprak tot hem en legde hem uit dat alle spirituele geloofssystemen in essentie één zijn. Ze komen voort uit een gemeenschappelijke bron en dragen allemaal dezelfde universele waarheid uit; alleen culturele barrières en historische context maken dat ze verschillend lijken. Er volgden meer openbaringen. De hereniging van Oost en West, van religieuze en seculiere filosofieën zou leiden tot een vreedzamer en tolerantere wereld. Een aantal jaren later werd een officiële religie gesticht, met daarbij zijn hoofdtempel in Tay Ninh. De bouw van de Cao Dai Holy See begon in 1935 en was in 1955 voltooid.

Mediums
Natuurlijk zijn er nadien flink wat analyses losgelaten op Cao Dai. Helemaal eenvoudig was dat niet, want veel van Cao Dai’s officiële literatuur is volledig in het Vietnamees gesteld. Onder het koloniale bewind van de Fransen hadden Vietnamese intellectuelen kennisgemaakt met de meest uiteenlopende westerse denk- en geloofswijzen. Cao Dai begon bij hen. In de religie zijn invloeden van het katholicisme herkenbaar, maar ook occulte praktijken zoals het spiritisme en de theosofie (denk aan de Russische mystica Madame Blavatsky) die communicatie met wezens aan gene zijde aanmoedigen. Waar in het westen mediums vooral contact zochten met geesten van overleden familieleden, werd spiritisme in Azië een techniek om religieuze of spirituele leiding van boven te krijgen.

MORGAN FREEMAN IN GESPREK MET EEN CAO DAI KARDINAAL
Vietnam kent bijna vierhonderd tempels van de Cao Dai, over het hele land verspreid. Volgers kunnen hun geloof openlijk belijden, maar zo was het zeker niet altijd. In Tay Ninh heeft Morgan Freeman een ontmoeting met een senior kardinaal om de geheimzinnig geschiedenis van Cao Dai te leren begrijpen. Onder het Franse bewind waren er wat misverstanden over Cao Dai, vertelt de kardinaal. De leider van het caodaïsme werd gearresteerd en voor vijf jaar in ballingschap gestuurd. Toen de Fransen meer begrepen van de religie, mocht hij (‘Zijne Heiligheid’) terugkomen. Het gevecht van de Cao Dai-aanhangers was daarmee niet over. In 1943 bonden ze de strijd aan met de Japanse bezetters. Het Cao Dai-leger vestigde zelfs een half autonome staat in de Mekong Delta in Zuid-Vietnam. Die hield tot tien jaar na het vertrek van de Japanners stand. Toen de communisten in 1975 aan de macht kwamen, werd het caodaïsme voor meer dan twee decennia verboden. Dat was niet alleen omdat de autoriteiten bevreesd waren vanwege de militaire geschiedenis van de Cao Dai-aanhangers, of de versmelting van religies die ze voorstonden, maar ook vanwege de geheime ceremonie die de kern van de religie uitmaakt. De kardinaal legt uit: ooit verdeelde God zichzelf in andere wezens, dat waren de mensen die naar de aarde kwamen. Zij waren mediums. Deze mediums ontvingen boodschappen van God om religieuze voorschriften op te schrijven en instituties op te richten en die gebruiken we nu als de basis van het caodaïsme. De details van de geheime seances zijn nog steeds niet openbaar en alleen bekend onder religieuze hoogwaardigheidsbekleders. In ieder geval zijn er altijd twee mediums die de controle nemen over een soort instrument, iemand die het instrument ‘leest’ en een secretaris die de boodschap opschrijft. Toen in 1997 de Vietnamese regering de Cao Dai-religie weer legaal maakte, was een van de voorwaarden wel dat de seances niet meer zouden plaatsvinden.

Terwijl Cao Dai vanuit zijn essentie de onderlinge tolerantie tussen de religies predikt, ontstonden er binnen de eigen gelederen toch snel diverse opvattingen en ‘dus’ afsplitsingen met diverse leiders. De ene aanhanger vond dat jammer, de andere niet. Voor de laatste betekende diversiteit juist dat men zich goed kon aanpassen aan wisselende omstandigheden. De religieuze ideeën bleven dezelfde, alleen de rituele praktijken begonnen te verschillen. Verschillen ontstonden ook doordat Cao Dai tijden lang ondergronds moest gaan en zich in de diaspora van gevluchte Vietnamezen verder ontwikkelde.

Geel, blauw, rood

Ingelezen of niet, de Cao Dai Holy See tart elke verwachting. Langs de drukke hoofdstraat van Tay Ninh markeren sierlijke kleurige poorten de ingang naar de tempel, of beter: een groot Cao Dai-complex. Direct links is de hoofdtempel met twee torens de grote blikvanger – een explosie van kleuren waarvan je direct vrolijk wordt – rechts ervoor ligt een plein met tribunes aan weerszijden, bedoeld voor belangrijke gelegenheden en grote evenementen. Verderop nog tal van kleinere en grotere gebouwen, deels kleine tempels en onderkomen voor die Cao Dai-aanhangers die zich fulltime met het geloof bezighouden. Het terrein is brandschoon, met tuinen en perkjes en zelfs een bos met apen erin. Bezoekers met kinderen voeren ze vanachter een hek.

In de Holy See vinden dagelijks vier ceremonies plaats: om 6 uur ‘s ochtends, om 12 uur, 6 uur ‘s avonds en om middernacht. De beste tijd om de tempel in Tay Ninh te bezoeken is rond de gebedsdienst van 12 uur. Voor en na de dienst kun je op je gemak de tempel bekijken. De vermenging van religies komt nadrukkelijk tot uiting in de architectuur, een mix van een Chinese tempel en een Frans koloniaal gebouw, met hier en daar hindoe- en islamitische invloeden. Alles ademt symboliek. De vlag die buiten uithangt staat met zijn drie kleurige vlakken voor het boeddhisme (geel), het taoïsme (blauw) en het confucianisme (rood). Het zijn de kleuren die ook ook in drie decoratieve ringen op de poorten en in de gewaden van de hiërarchisch geordende geestelijken terugkomen.

DE HEILIGE VICTOR HUGO
Verbazing overvalt je wel een beetje als je ontdekt dat Victor Hugo binnen Cao Dai een heilige is. De Franse schrijver is alom bekend om zijn werken Les Misérables en Notre Dame de Paris (De klokkenluider van de Notre Dame). Hij ontgroeide zijn katholieke milieu met forse kritiek op de kerk en nam daarbij deel aan spirituele seances. Dat hij het binnen Cao Dai posthuum zover geschopt heeft, heeft te maken met zijn geest. Die zou tijdens seances belangrijke informatie hebben doorgespeeld aan Cao Dai-leden. Andere overledenen die op een vergelijkbare manier binnen Cao Dai een sacrale status verwierven zijn de Chinese revolutionaire leider Sun Yat Sen (die belangrijk bijdroeg aan de val van China’s laatste dynastie) en de 16e-eeuwse Vietnamese dichter Nguyen Binh Khiem (een ziener zoals Nostradamus wiens voorspellingen vaak uitkwamen). Een schildering van deze drie heiligen hangt prominent in het voorportaal van de Cao Dai Holy See. Buiten en binnen de tempel zijn verder de daoïstische dichter Lao Tze, Confucius, Boeddha en Jezus verbeeld.

Eigenlijk begint de Holy See al op het brede trottoir eromheen. De organisatie is direct strak. Vrouwen in witte gewaden gebaren wat er moet gebeuren, Engels spreken ze niet. Schoeisel dien je achter te laten langs de stoepranden. Afhankelijk van hun status kiezen de bezoekers een deur: de hoofdingang aan de voorgevel met vervaarlijke stenen wachters aan weerszijden is voor de geestelijken, de zijingang links voor mannen, de zijingang rechts voor vrouwen. Een spoor aan gerecyclede lappentegels leidt tot aan de laatste deuren zodat je je blote voeten proper blijven. Zo werd ik naar het voorportaal van de tempel gedirigeerd. Al een half uur voor de dienst begint de aanloop van vrouwen en mannen in wit. Allemaal leken, maar ze schijnen dit tenue altijd te dragen.

Alziend Oog

Het meest opvallende element binnen in de tempel is het Alziend Oog. Het is letterlijk overal, zoals in het hekwerk van de open ramen, maar het meest opvallend in de enorme blauwe wereldbol bij het hoofdaltaar achter in de tempel. Het oog op de globe wordt omgeven door sterren en wolken, die voor de hogere hemelse sferen staan. De woorden Cao Dai verwijzen daar ook naar. ‘Cao’ betekent ‘hoog’ en ‘Dai’ betekent ‘paleis’ of ‘toren’. Het is zowel een hemelse plek als het Opperwezen dat alle religies en wezens op aarde geschapen heeft. Het oog dat de Cao Dai vereren is heel duidelijk een linkeroog, niet een rechteroog. Het linkeroog staat binnen het lichaam dichter bij het hart. Over ogen gesproken: binnen in de tempel houden mannelijke leken goed in de gaten dat je op de buitenste paden, langs de muren blijft lopen en niet het middendeel betreedt. Dat deel is voorbehouden aan de gelovigen en de geestelijken. Veel last heb je niet van die beperking. De ruimte is licht en open en alles is ook van een afstandje prima te zien. Zoals de robuuste pilaren bekleed met lotussen en draken. Draken staan binnen de Chinese en Vietnamese cultuur voor kracht en succes. Dat er achtentwintig pilaren staan is ook niet zomaar. Ze staan voor alle manifestaties van Boeddha. Goed zicht is er ook op zeven tronen. Die blijven altijd leeg, hoorde ik een gids aan wat Amerikaanse toeristen vertellen. De achterste stoel is voor de paus. De Cao Dai kennen een strakke geestelijke hiërarchie met negen rangen, van kardinalen, een aartsbisschop en zelfs een paus. Wonderlijk genoeg is er sinds de eerste Cao Dai-paus Pham Cong Tac in de jaren vijftig door de Zuid-Vietnamese regering verbannen werd nooit meer een opvolger gekomen.
Mannen in het wit waren al bezig dingen klaar te zetten voor de dienst en brandden wierook. Een enkele vrouw deed dat ook, een andere was in haar eentje aan het bidden.

Gongslagen

Tegen kwart voor twaalf zwelde de stroom gelovigen in het wit beduidend aan. Mannen en vrouwen wachtten allemaal in het voorportaal van de tempel, links en rechts. Bij aanvang van muziek – van bellen en snaarinstrumenten, zo leek – stroomde iedereen naar binnen en mochten niet-aanhangers in het middenportaal gaan staan en vanuit de deuropeningen naar binnen kijken. Voor de coronacrisis konden toeristen vanaf balkons op de dienst van de Cao Dai neerkijken. Afgelopen december was dat niet meer mogelijk. Daar stond ik dan, met mondkapje op. Dat was in de tempel nog verplicht, voor iedereen. De gelovigen zaten uiteindelijk in strakke rijen op de tegels in de tempel, vrouwen links, mannen rechts, geestelijken voorin. De kleuren rood, blauw en geel van de priestergewaden contrasteerden sterk met de witte kledij van de leken. Zangerig baden ze samen, onder begeleiding van de muzikanten, die zo scheen, zich op de balustrade boven ons bevonden. Regelmatig boog iedereen al zittend naar voren, gongslagen klonken tussendoor. Twee priesters togen met een boek naar de globe. Eén las daaruit wat voor. “De geestelijken met de hoge hoofddeksels zijn hogergeplaatsten”, fluisterde een medebezoeker me toe, “op hun hoofdtooi prijkt het Alziend Oog.”

Eerbetoon aan de doden

Na de zangerige gebedendienst volgde nog een eerbetoon aan de doden. Hoe ik wist dat het om een rouwceremonie ging? Betrokken familieleden waren in speciale kleding gestoken (mannen met een wit open hoofdframe, vrouwen en jonge jongens met witte band om het hoofd) en die rituele kleding herkende ik uit Koreaanse historische kostuumdrama’s. Een guilty pleasure die zo zijn nut heeft, bleek nu. De familieleden brachten offerandes naar binnen op een soort tafeltjes met vooroudertabletten erop. Die zetten ze op een grotere tafel, niet ver van het voorportaal. Een hogergeplaatste geestelijke in het geel ving ze daar op. De mannen en vrouwen in kwestie gingen rechts en links van de tafel zitten om te bidden. Na de eerste gebedsronde werd de tafel een trede hoger gebracht. Dat ging zo door tot de vijfde keer, toen stond de tafel voor de tronen. Die bleef daar staan. De mannen en  vrouwen gingen nog wel verder omhoog, tot twee keer toe. In totaal werd er zo zeven keer gebeden. Toen kwam de tafel met tabletten terug naar zijn eerste positie. Zeven meisjes kwamen de ceremonie nabij de offertafel afsluiten. Ze zongen samen, twee begeleidden de samenzang met gongen. De hoofddienst had uiteindelijk drie kwartier geduurd, de gebedsdienst voor de doden nog een half uur extra. Op een drietal geestelijken en de meeste toeristen na was iedereen ook voor dat laatste onderdeel gebleven.

CAO DAI HOLY SEE PRAKTISCH
Wil je de Cao Dai tempel in Tay Ninh bezoeken, dan is het boeken van een dagtrip waarbij deze onderdeel van het programma is het meest praktisch. Punt is alleen dat zo’n trip niet altijd voorhanden is. Het alternatief is het openbaar vervoer of een privétour. Ik zelf koos voor de laatste optie. Echt goedkoop is die niet (125 dollar bij Vietnam Adventure Tours), maar het bespaarde me veel gedoe. Met lokale bussen en overstaptijd ben je zo meer dan een dag kwijt. Zelfs met een eigen auto kost het drie uur om vanuit Ho Chi Minh naar Tay Ninh te komen. Ik had uiteindelijk voldoende tijd om de tempel en het complex eromheen te bekijken. Welke optie je ook kiest, verwacht niet heel veel uitleg van de lokale gids. De gemiddelde Vietnamees weet weinig tot niets van het caodaïsme en toeristische begeleiders maken daarop helaas zelden een uitzondering. Duim voor een Cao Dai-aanhanger die wat Engels spreekt!

Wil je wel een indruk van Cao Dai krijgen, maar gaat een trip naar Tay Ninh je te ver, bezoek dan een tempel elders in het land. De een na grootste Cao Dai tempel in Da Nang in Centraal Vietnam bijvoorbeeld, of de tempel in Ho Chi Minh of eentje in de Mekong Delta.
________________________________________________________________________________________________________________

Deze blog bevat affiliate links.